Laat ik maar eens beginnen met de definitie van democratie volgens De Dikke Van Daele. ‘Democratie is een staat(svorm) die aan het hele volk invloed op de regering toekent’. In Nederland leven wij in een parlementaire democratie. Dat is een democratie waarin de regering verantwoording verschuldigd is aan een parlement van door het volk gekozen vertegenwoordigers. Dus als je invloed op de politieke richting van het land wilt uitoefenen, kun je dat doen door bij elke verkiezing van je stemrecht gebruik te maken. En daar wringt de schoen nu al direct in het huidige tijdsgewricht.
‘Er zijn inmiddels miljoenen ‘huiskamer virologen’ in Nederland’
Waar er tot de jaren zestig een behoorlijk groot vertrouwen in onze democratie en onze volksvertegenwoordigers en bestuurders aanwezig was, is dat vertrouwen gaandeweg verminderd. En dat is niet in de laatste plaats veroorzaakt door de toegenomen mondigheid van de burgers, gecombineerd met de opkomst van de sociale media. Daarbij menen steeds meer mensen op basis van correcte, maar ook vaak gemanipuleerde en onjuiste informatie op het internet zich deskundige te voelen op tal van terreinen. Er zijn inmiddels miljoenen ‘huiskamer virologen’ in Nederland.
En natuurlijk is er nog een belangrijke reden voor het verminderde vertrouwen in de politiek. Waar er vroeger respect was voor en gezag was van politieke ambtsdragers, is dat vooral ook erg verminderd door de vele integriteitskwesties die er met betrekking tot lokale en landelijke politici hebben gespeeld. Goede onderzoeksjournalistiek met gebruikmaking van de Wet Openbaarheid van Bestuur heeft al vele misstanden bij zowel overheid als politiek bloot gelegd. Kijk alleen maar naar de toeslagenaffaire bij de belastingdienst.
‘In dit land heeft gelukkig niet een politiek leider of een politieke partij het voor het zeggen’
Toch dreigt er nu een beeld te ontstaan dat alle politici vooral fraudeurs en zakkenvullers zijn. En dat is echt zeer onterecht. Het gaat mijns inziens maar om een kleine groep die inderdaad niet integer is en zich niet bewust is van hun voorbeeldfunctie. Het overgrote deel van de landelijke en lokale politici is vanuit hun diverse ideologieën en gedrevenheid bezig om goed werk te verrichten voor de inwoners van hun stad of voor het land. Dat dat inderdaad niet altijd overeenkomt met wat de inwoners van hen verwachten begrijp ik.
We leven nu eenmaal in een land waarin gelukkig niet een politieke partij of leider het voor het zeggen heeft. We moeten hier compromissen met andere partijen en politieke denkrichtingen sluiten. Dat is ook democratie; namelijk dat je het samen doet.
En juist dat ‘samen doen’ ligt nu als gevolg van de coronacrisis onder druk. Er is een gelukkig nog kleine, maar allengs groter wordende groep Nederlanders, die zich, al dan niet door complottheorieën gedreven, niet wenst te houden aan de democratisch tot stand gekomen regels. Zij verzetten zich tegen de in hun ogen politieke elite en verdenken deze van het beramen en uitvoeren van complotten en het uithollen van de democratie.
Maar volgens mij zijn zij het nu juist zelf die een groot complot smeden richting al die goedwillende Nederlanders, die natuurlijk ook niet alle maatregelen steunen of begrijpen, maar die ze in het algemeen belang wel opvolgen. En het zijn juist diegenen die met hun respectloze scheldkanonnades op sociale media, hun verbale en zelfs fysieke bedreigingen van onze parlementariërs bij demonstraties onze democratie uithollen en niet respecteren.
‘Uitleggen van besluiten is geen teken van zwakte. maar juist van politieke sterkte’
Toch ligt er ook daar een mooie opdracht bij onze regering en alle landelijke en lokale volksvertegenwoordigers om hun besluiten beter uit te leggen. En dat gaat dan niet alleen om de corona maatregelen, maar om alle besluiten die zij nemen. Uitleggen is niet door het stof gaan of een teken van zwakte, zoals sommige politici wel eens denken, maar is juist een teken van politieke sterkte. Het uitleggen van voor burgers nadelige besluiten zal dan weliswaar niet direct tot applaus, maar wel tot enig begrip van die kant leiden. En op die manier kan het vertrouwen in onze democratie toch weer een beetje toenemen.
